Công Án Thiền: 26 - Gương Mặt Nguyên Thủy

Gương Mặt Nguyên Thủy

Huệ Năng y bát được truyền

Vị sợ tranh chấp, nửa đêm rời chùa

Đồng môn thì cũng chẳng vừa

Đuổi theo đoạt lại chịu thua đâu mà.

Trong đám đuổi theo xem ra

Huệ Minh to lớn đáng là sợ hơn.

Huệ Năng hiểu rõ nguồn cơn

Đặt y bát xuống ở bên cạnh người

Thấy Huệ Minh, ông ngỏ lời

"Y bát chân lý trên đời tượng trưng

Nếu ông muốn thì tự nhiên

Hãy thu lấy chúng theo liền với ông."

Huệ MInh cúi xuống để nâng

Y bát sao bỗng nặng hơn núi đồi.

Run rẩy Huệ Minh ngỏ lời

"Tôi đến là để nghe lời Pháp ngôn

Chứ đâu tranh giành thiệt hơn

Làm sứt mẻ tình đồng môn ích gì."

Huệ Năng mới nói "Vậy thì

Không nghĩ thiện, ác điều chi trong đầu

Gương mặt nguyên thủy ở đâu

Xin cho tôi thấy rồi sau sẽ bàn."

Mồ hôi Huệ Minh tuôn tràn

Tâm tư giác ngộ muôn vàn hân hoan.

Rằng "Nhờ chỉ điểm rõ ràng

Còn chi bí ẩn xin ban cho cùng."

Huệ Năng mới trả lời rằng

"Những lời tôi nói vả chăng rất thường

Một khi chân ngã tỏ tường

Chẳng còn bí ẩn nào vương bên người."

Y bát tượng trưng mà thôi

Đặt cho giá trị nên thời giành nhau

Nếu nhìn và nghĩ thâm sâu

Chỉ là đồ vật chứ đâu khác gì

Loại bỏ cái ngã kia đi

Sẽ thấy chân ngã tức thì hiện ra.

Bùi Phạm Thành

Ngày 6 tháng 1 năm 2023

---

26. Gương Mặt Nguyên Thủy

Huệ Năng là lục tổ, được ngũ tổ truyền Y Bát. Vì sự ghen tỵ của các sư đồng môn nên ông đã rời tu viện vào buổi tối, và mang theo Y Bát. 

Vài đồng môn đuổi theo, mong cướp lại y Bát. Trong số đó có Huệ Minh là người cao lớn, khoẻ mạnh. Huệ Năng biết Huệ Minh tới, nên ông ngồi xuống đợi và để Y Bát trên một tảng đá bên cạnh. Khi Huệ Minh đến, Huệ Năng nói: "Y Bát này chỉ là vật tượng trưng cho chân lý. Nếu ông muốn thì cứ việc lấy mang đi."

Nhưng khi Huệ Minh nhấc lên thì chúng nặng như núi. Run rẩy, xấu hổ, Huệ Minh nói: "Tôi đến đây vì giáo pháp chứ không phải vì Y Bát."

Huệ Năng giảng: "Đừng nghĩ đến điều thiện, đừng nghĩ đến điều ác. Hãy cho tôi thấy gương mặt nguyên thủy của ông."

Nghe lời nói này, toàn thân Huệ Minh toát mồ hôi: ông ta đã giác ngộ. 

Để tỏ lòng biết ơn, ông nói: "Ông đã ban cho tôi bí mật và ý nghĩa của giáo pháp, còn giáo pháp nào thâm sâu hơn không?"

Huệ Năng trả lời: "Những gì tôi nói với ông chẳng có gì là bí mật cả. Khi ông thể hiện chân ngã thì bí mật sẽ thuộc về ông."

"Gương mặt nguyên thủy" là gương mặt trước khi ta ra đời.

Huệ Năng cố gắng chỉ cho Huệ Minh thế giới tuyệt đối. Trong thế giới tương đối chúng ta vướng mắc vào mặt này, mặt kia, đẹp xấu, đúng sai, yêu ghét, to nhỏ, thẳng cong. 

Gương mặt nguyên thủy nhìn thế giới trước khi nó bị phân chia.

Chân ngã là vô ngã. Thiền khuyên chúng ta: nhìn vào bên trong. 

Cởi bỏ cái ngã bên ngoài ta sẽ tìm được cái chân ngã.

26. Original Face

Eno (慧能, Ta-chien Hui-neng, Daikan Eno, 638-713), the sixth patriarch of Zen, received from the fifth patriarch the symbols of authority: the bowl and robe.

Because of the jealousy of some of the other monks, Eno left the monastery at night taking the bowl and robe with him.

Some brother monks pursued him, intending to wrest the treasured objects from him. Among them was a tall, extremely powerful monk named Emyo. Eno knew Emyo was coming, so he sat and waited, placing the bowl and robe on a nearby rock. When Emyo appeared, Eno said to him: "These objects just symbolize the truth. If you want them, take them."

But when Emyo tried to lift the bowl and robe, they were as heavy as mountains. Trembling with shame, he said: “I came for the teaching, not for material treasures. Please teach me."

Eno instructed him: "Do not think of good; do not think of evil. Show me, instead, your original face." 

At these words Emyo's entire body was bathed in perspiration: he was enlightened.

In gratitude he said, "You have given me the secret words and meanings. Is there yet a deeper part of the

teaching?" 

Eno replied: "What I have told you is no secret at all. When you realize your own true self, the secret belongs to you."

"Original face" means your face before you were born.

Eno tried to show Emyo the absolute world. In this relative world we attach to this face or that face, to a

beautiful face, to an ugly face, to good and bad, to just and unjust, love and hate, big and small, straight and crooked.

The original face sees the world before it is divided.

The true self is the selfless self. Zen urges: look within.

Unmask and strip the ego self; when all your outer self is taken off, you will find yourself.