Công Án Thiền: 5 - Thiện Nữ Có Hai Thân

Trương Giật có con gái xinh

Đặt tên Thiện Nữ hợp hình dáng thay

Lại có đứa cháu trai này

Vương Trụ tuổi trẻ là người đẹp trai

Ông thường đùa với cả hai

Bảo rằng hai đứa xứng đôi vợ chồng

Hai trẻ cũng rất vừa lòng

Xem như đính ước vợ chồng mai sau.

Nhưng mà họ có ngờ đâu

Trương Giật nói vậy trước sau là đùa.

Rồi thì ngày tháng thoi đưa

Trương Giật tuyên bố gả cho người ngoài

Tiếc nuối tuyệt vọng lắm thay

Vương Trụ quyết bỏ nơi này đi xa.

Thuyền đi đã mấy ngày qua

Mới hay Thiện Nữ trốn nhà đi theo

Thế là họ mới cùng nhau

Ghé thành phố nọ nên câu vợ chồng

Sống qua cũng được nhiều năm

Sinh hai con nhỏ, vợ chồng bình yên

Người vợ vẫn mang nỗi niềm

Nhớ làng quê cũ và niềm nhớ cha.

Họ quyết định trở lại nhà

Xin cha chấp nhận một nhà yên vui.

Khi chiếc thuyền về đến nơi

Thiện Nữ ngồi đợi nghỉ ngơi trên thuyền

Vương Trụ ghé nhà một mình

Xin cha vợ hãy thương tình thứ tha.

Trương Giật mới lên tiếng la:

“Nói chuyện kỳ lạ thế là nghĩa chi?

Từ khi anh bỏ ra đi

Con ta bệnh nặng nằm lì giường kia

Giờ anh nói mang nó về

Xem ra là chuyện trăm bề khó tin."

Vương Trụ dắt vợ về liền

Rồi cùng nhau bước vào bên trong phòng

Người trên giường bệnh bỗng dưng

Đứng dậy rồi họ vui mừng ôm nhau

Rồi thì chẳng hiểu vì sao

Hai Thiện Nữ đã cùng nhau nhập vào

Trở thành một như ngày nào.

Ngũ tổ Pháp Diễn nói vào chuyện kia:

“Một người hai thân phân chia

Thân trên giường bệnh, thân kia bình thường 

Lấy chồng và có hai con

Thân nào mới thực với hồn người đây?"

Phải chăng trong câu chuyện này

Người đã giác ngộ vượt ngoài nhị nguyên

Hiểu rõ chân lý nhất nguyên

Thực ảo, sống chết, nhân duyên trên đời

Có thực thì có ảo thôi

Xuân qua thì Hạ cũng thời theo sau

Thu đi Đông cũng tới rồi

Chân lý là một đồng thời nhiều hơn.

Bùi Phạm Thành

Ngày 21 tháng 12 năm 2022

5. Thiện Nữ Có Hai Thân

Trương Giật có một đứa con gái rất đẹp tên là Thiện Nữ. Ông cũng có một đứa cháu rất đẹp trai gọi là Vương Trụ. Ông thường nói đùa rằng đây là một cặp vợ chồng rất xứng đôi. Nhưng trong ý ông, ông tính gả Thiện Nữ cho một người khác. Nhưng Thiện Nữ và Vương Trụ lại tưởng là thật, họ yêu nhau và coi đó là sự hứa hôn. Ngày kia, Trương Giật tuyên bố sẽ gả Thiện Nữ cho một người khác. Tiếc nuối và tuyệt vọng, Vương Trụ dùng thuyền bỏ đi. Sau vài ngày di chuyển, Vương Trụ kinh ngạc và vui mừng khi thấy Thiện Nữ cũng ở trên thuyền với mình. Họ đi tới một thành phố gần đó sống trong nhiều năm và có hai đứa con. Nhưng Thiện Nữ nhớ cha. Do đó Vương Trụ quyết định đưa vợ trở về để xin lỗi và xin được chấp thuận. Khi về tới nơi, Vương Trụ để Thiện Nữ ở lại trên thuyền và một mình tới nhà cha vợ. Vương Trụ xin lỗi Trương Giật là đã mang con gái ông đi, và xin ông tha thứ cho họ. Trương Giật kêu lên: “Nói chuyện điên rồ gì vậy?”

Sau đó, ông kể khi Vương Trụ bỏ đi rồi thì Thiện Nữ bị bệnh, nằm liệt giường, không ra khỏi phòng cho tới nay. Vương Trụ đoan chắc là ông Trương đã sai lầm, và để chứng minh, Vương Trụ sẽ mang Thiện Nữ về. Khi họ bước vào nhà thì Thiện Nữ ở trong buồng trở dậy ra đón, hai người Thiện Nữ ôm nhau và trở thành một.

Ngũ tổ Pháp Diễn nói: “Thiện Nữ có hai thân, một là Thiện Nữ bị bệnh nằm trên giường, và một là thiếu phụ có hai con ở một thành phố khác. Thân nào là thật đây?”

Khi một người đã giác ngộ, người ấy vượt lên trên nhị nguyên và hiểu được chân lý của mọi việc. Chân lý không thể chia xẻ ra được. Ảo và thực chỉ là tương đối. Không có điều gì gọi là thực mà không có ảo. Cái mới chỉ có khi có cái cũ. Cũng như Đông và Tây, không hề có gì khác. Có và không, không phải là vấn đề. Sinh và tử chỉ là hai giai đoạn của một việc. Hãy hưởng thụ mùa Xuân, hãy hưởng thụ mùa Hạ. Đồng thời, cũng hưởng thụ mùa Thu và mùa Đông. Chân lý là một, chân lý cũng là nhiều.

5. Seijo’s Two Souls

Chokan had a very beautiful daughter named Seijo. He also had a handsome young cousin named Ochu. Joking, he would often comment that they would make a fine married couple. Actually, he planned to give his daughter in marriage to another man. But young Seijo and Ochu took him seriously; they fell in love and thought themselves engaged. One day Chokan announced Seijo’s betrothal to the other man. In rage and despair, Ochu left by boat. After several days journey, much to his astonishment and joy he discovered that Seijo was on the boat with him!

They went to the nearby city where they lived for several years and had two children. But Seijo could not forget her father; so Ochu decided to go back with her and ask the father’s forgiveness and blessing. When they arrived, he left Seijo on the boat and went to her father’s house. He humbly apologized to the father for taking his daughter away and asked forgiveness for them both.

“What the meaning of all this madness?” the father exclaimed. Then he related that after Ochu had left, many years ago, his daughter Seijo had fallen ill and had lain comatose in bed since. Ochu assured him that he was mistaken, and, in proof, he brought Seijo from the boat. When she entered, the Seijo lying ill in bed rose to meet her, and the two became one.

Zen Master Goso (五祖法演 (Wu-tsu Fa-yen, Goso Hoen), referring to the legend, observed, “Seijo had two souls, one always sick at home and the other in the city, a married woman with two children. Which was the true soul?”

When one attains enlightenment, one transcends duality and is able to understand the truth of all things. The truth cannot be divided or dichotomized. Illusion and reality are only relative. There is no so-called reality without illusion. The new exists only in relation to the old. As for east and west, there are no such things. “To be” or “not to be” is not much of a problem. Life and death are different phases of one thing. Enjoy spring; enjoy summer. Enjoy, also, fall and winter! Truth is one; truth is many.