Đi Thuyền Trên Sông Ninh Minh

013. Ninh Minh Giang Chu Hành Việt Tây sơn trung đa giản tuyền Thiên niên hợp chú thành nhất xuyên Tự cao nhi hạ như bát thiên Than thượng hà sở văn? Ưng long kích nộ lôi điền điền Than hạ hà sở kiến? Nỗ cơ kịch phát thỉ ly huyền Nhất tả vạn lý vô đình yên Cao sơn giáp ngạn như tường viên Trung hữu quái thạch sâm sâm nhiên Hữu như long, xà, hổ, báo, ngưu, mã la kỳ tiền Ðại giả như ốc, tiểu như quyền Cao giả như lập, đê như miên Trực giả như tẩu, khúc như tuyền Thiên hình vạn trạng nan tận ngôn Giao ly xuất một thành trùng uyên Dũng đào phún mạt nhật dạ tranh hôi huyền Hạ lạo sơ trướng phí như tiên Nhất hành tam nhật tâm huyền huyền Tâm huyền huyền đa sở úy Nguy hồ đãi tai cốt một vô để Cộng đạo Trung Hoa lộ thản bình Trung Hoa đạo trung phù như thị Oa bàn khuất khúc tự nhân tâm Nguy vong khuynh phúc giai thiên ý Cao tài mỗi vị văn chương đố Nhân nhục tối vi ly mị hỷ Phong ba na đắc tận năng bình Trung tín đáo đầu vô túc thị Bất tín "xuất môn giai úy đồ" Thí vọng thao thao thử giang thủy.

Đi Thuyền Trên Sông Ninh Minh Núi Việt Tây lắm suối khe, Nghìn năm hợp lại chảy về một sông. Trời cao nước đổ xuôi dòng, Lắng tai nghe thấy gì không trên nguồn? Như tên vừa thoát giây cung, Như rồng giận dữ bừng bừng gầm vang. Một dòng vạn dặm không ngừng, Núi cao sừng sững như tường chắn ngang. Hình thù kỳ dị từng hàng, Hổ, rồng, beo, rắn, cùng đoàn ngựa, trâu. Nhỏ, to chen chúc cùng nhau, To bằng nhà, nhỏ bằng đầu nắm tay. Cao như đang đứng thẳng ngay, Nhỏ như nằm ngủ lăn quay giữa rừng. Thẳng như chạy, cong như vòng, Muôn hình, vạn trạng kể không hết lời. Thuồng luồng vực thẳm đang bơi, Ầm ầm sóng vỗ tung trời bọt bay. Mùa hè nước lụt dâng đầy, Ba ngày rong ruổi lòng này chơi vơi. Lòng chơi vơi, sợ rụng rời, Vực sâu nguy hiểm lỡ rơi, thân tàn. Người rằng đường lớn dễ dàng, Qua Tàu đường ấy muôn vàn gian nan. Quanh co như lòng thế gian, Hiểm sâu như thể tâm can con người. Sống chết phó mặc ý trời, Văn chương ganh ghét người tài xưa nay, Thịt người ma quỷ thích ngay, Giữ yên sóng gió việc này khó thay. Trung tín nhờ cậy lúc này, “Hiểm nguy khi bước ra ngoài” lời xưa. Những ai lòng vẫn còn ngờ, Nhìn sông cuồn cuộn còn ngờ nữa thôi! Bùi Phạm Thành Ngày 4 tháng 11 năm 2012

Nguyên tác: 寧明江舟行   粵西山中多澗泉， 千年合注成一川。 自高襾下如潑天， 灘上何所聞。 應龍激怒雷田田， 灘下何所見。 弩機劇發矢離絃， 一瀉萬里無停堙。 高山夾岸如離垣， 中有怪石森森然。 有如龍蛇虎豹牛馬羅其前， 大者如屋小如拳。 高者如立低如眠， 直者如走曲如旋。 千形萬狀難盡言， 蛟螭出沒成重淵。 湧濤噴沫日夜爭豗喧， 夏潦初漲沸如煎。 一行三日心懸懸， 心懸懸多所畏。 危乎殆哉汨沒無底， 共道中華路坦平。 中華道中夫如是， 窩盤屈曲似人心。 危亡傾覆皆天意， 高才每被文章妒。 人肉最為魑魅喜， 風波邢得儘能平。 忠信到頭無足恃， 不信出門皆畏途。 試望滔滔此江水。

Dịch Nghĩa: Trong núi miền Việt Tây có nhiều khe suối Nghìn năm hợp lại thành một sông Như nước rót xuống từ trời cao Trên thác nghe thấy gì ? Rồng hiện giận dữ, sấm động ầm ầm Máy nỏ bật mạnh, tên vút khỏi dây Một dòng vạn dặm không ngừng Núi cao bên bờ như bức tường Trong có đá hình thù kỳ dị chen chúc Như rồng, rắn, hổ, báo, trâu, ngựa la liệt trước phía trước Lớn như nhà, nhỏ bằng nắm tay Cao như đứng, thấp như ngủ Thẳng như chạy, cong như xoay vòng Muôn hình vạn trạng khó nói hết Thuồng luồng, ly long ra vào thành vực thẳm Sóng vỗ bọt phun ngày đêm ầm ĩ Lụt mùa hè vừa dâng nước sôi sục Ði một mạch ba ngày, lòng chơi vơi Lòng chơi vơi vì sợ hãi Thiệt là nguy hiểm chìm sâu không đáy Mọi người đều nói đường đi Trung Hoa bằng phẳng Ðường sang Trung Hoa như thế này ư ! Sâu hiểm quanh co như lòng người Nguy vong nghiêng đổ đều do ý trời Tài cao thường bị văn chương ganh ghét Thịt người là thứ ma quỷ thích nhất Sóng gió làm sao yên cho hết Giữ trung tín rốt cục không đủ cậy nhờ Ai không tin rằng "ra ngoài cửa mọi đường đều đáng sợ" Thì hãy thử nhìn nước sông cuồn cuộn đó.

Chú thích:

Đây là bài thứ 13 trong số 132 bài của tập "Bắc Hành Tạp Lục", những bài thơ chữ Hán của cụ Nguyễn Du viết  khi cầm đầu một phái đoàn đi sứ qua Tàu năm Quý Dậu (1813). Khi sang Tàu, cụ Nguyễn Du đọc được truyện Kim Vân Kiều của Thanh Tâm Tài Nhân viết bằng văn xuôi; khi trở về, cụ viết ra quyển Truyện Kiều bằng thể Lục-Bát, một thể thơ thuần tuý Việt Nam, gồm 3,254 câu, và trở thành một áng văn chương tuyệt tác trong văn học Việt Nam.