Trứng
Nguyễn Ngọc Duy Hân
Mùa Phục Sinh sắp tới, phố xá hàng quán bán đầy những đồ trang trí mừng Easter
như trứng, thỏ.... Xin được bắt đầu câu chuyện tản mạn về trứng với câu hỏi:
Con gà có trước hay trái trứng có trước. Câu trả lời của bạn là gì?
Theo tiến sĩ Colin Freeman, nghiên cứu tại trường Đại học Sheffield thì người
ta đã có bằng chứng khoa học để nói rằng con gà có trước quả trứng. Tuy nhiên
tin hay không là tùy ở bạn, câu chuyện vẫn còn chưa hết tranh cãi.
Trứng đã có từ lâu đời, các nhà khảo cổ tìm thấy vỏ một trái trứng gà gần như
nguyên vẹn ở thị trấn Yavne miền trung Do Thái, có thể đã xuất hiện cách đây
1,000 năm. Trứng (miền Nam gọi là hột - hột gà, hột vịt) là sản phẩm từ các
loại gia cầm, chim chóc đẻ ra, là nguồn thức ăn bổ dưỡng. Bề ngoài của trứng
thường có hình bầu dục, hai đầu to nhỏ không cân bằng. Các loại trứng phổ biến
nhất là trứng gà, trứng vịt, trứng chim, trứng ngỗng, trứng đà điểu.
Trong đạo Phật, khi ăn chay có ăn trứng gà được không là câu hỏi rất nhiều
người thắc mắc. Các bậc cao minh trả lời là nếu trứng gà không có trống, không
có mầm sanh thì không có sự giết hại. Cho nên Phật tử dùng trứng vào những
ngày ăn chay thì sẽ không phạm luật sát sanh.
Còn Kinh Thánh Công Giáo cũng có những câu liên hệ đến trứng như sau:
"Người ta cưu mang điều tai hại và đẻ ra điều gian ác. Chúng ấp trứng rắn,
dệt màng nhện. Ai ăn trứng của chúng sẽ chết; Còn trứng bị bể sẽ nở ra rắn
độc”.
Hoặc Chúa Giêsu đã tiên đoán nói với Phêro:
"Thầy bảo thật anh, nội đêm nay, gà chưa kịp gáy, thì anh đã chối Thầy ba
lần".
|
| Ostara |
Về văn hóa, trứng gà rất gần gũi với thôn quê, hình ảnh mẹ gà bảo vệ đàn con
tượng trưng cho tình mẫu tử cao quý. Chắc ai cũng biết truyền thuyết Lạc Long
Quân và Âu Cơ sinh ra bọc có 100 trứng, sau đó trứng nở ra 100 người con, là
tổ tiên của dân tộc Việt.
Trong kho tàng ca dao, có bài nói về cái khổ của người dân qua chuyện
"Mười quả trứng" như sau:
“Ra chợ Kẻ Diên mua con gà mái
Về nuôi ba tháng; hắn đẻ ra mười trứng
Một trứng: ung, hai trứng: ung, ba trứng: ung,
Bốn trứng: ung, năm trứng: ung, sáu trứng: ung,
Bảy trứng: cũng ung
Còn ba trứng nở ra ba con
Con diều tha
Con quạ quắp
Con mặt cắt xơi”
Quả là rất khổ, 10 trái trứng coi như hỏng hết cả mười, xui tận mạng! Cuộc
sống dân nghèo luôn bị đủ thứ tai ương là như thế.
Kho tàng văn chương bình dân cũng có các câu:
"Khôn từ trong trứng khôn ra, dại đến già vẫn dại"
hoặc ví von cảnh "Lấy trứng chọi đá" coi như biết trước sức yếu, thế
nào cũng thua:
"Em ơi chị bảo em này
Trứng chọi với đá có ngày vỡ tan"
Ông bà cũng khuyên bậc cha mẹ: “Dạy con từ lúc còn trong trứng nước”,
nghĩa là phải uốn nắn từ lúc trẻ còn thơ kẻo quá trễ.
Khi đứa trẻ thiếu kinh nghiệm mà lên mặt dậy đời, người ta mắng:
"Trứng mà đòi khôn hơn vịt!"
Hoặc ông bà đã chia sẻ nghệ thuật chăn nuôi:
“Nuôi gà phải chọn giống gà
Gà di bé giống nhưng mà đẻ mau
Nhất to là giống gà nâu
Lông dày thịt béo về sau đẻ nhiều”
Trong sách tập đọc cho trẻ em cũng có dạy:
“O tròn vo như trứng vịt”, câu này nói về khoa học thì không đúng lắm
vì trứng vịt đâu có tròn vo, nó hình oval bầu dục với đầu to đầu nhỏ mà! Chắc
là trẻ em không phân biệt được điều này nên thầy cô dạy thế cho đơn giản.
Ông bà ta cũng có câu:
"Trứng rồng lại nở ra rồng,
Liu điu lại nở ra dòng liu điu"
để chỉ việc giống nào sẽ ra giống nấy, khó mà có thể thay đổi được.
Bạn có biết câu đố:
Mình rồng, đuôi phụng le te, mùa Đông ấp trứng, mùa Hè nở con - Là cây gì
không?
Thưa đó là cây cau.
Khi xem trình diễn văn nghệ, nghe giảng thuyết, người ta có tục chọi trứng
thối lên sân khấu để tỏ ý phản đối, chê bai. Điều này cũng lạ, tức là trước
khi đi xem phải thủ sẵn mớ cà chua thối, trứng thối trong giỏ. Nếu biết dở sao
lại còn mua vé đi coi??!!
Trong chuyện Kiều, cố thi hào Nguyễn Du không hề nhắc tới trứng trong hơn 3000
câu lục bát, tuy nhiên đã có mấy câu nhắc tới gà:
(837-838) Nước vỏ lựu máu mào gà,
Mượn màu chiêu tập lại là còn nguyên.
(866) Tiếng gà nghe đã gáy sôi mái tường.
(1123) Tiếng gà xao xác gáy mau
(1731) Ra tuồng mèo mả gà đồng,
(2030) Tiếng gà điếm nguyệt dấu giày cầu sương.
(3216) Gà đà gáy sáng trời vừa rạng đông.
Đặc biệt ở gia cầm, chúng nằm trên trứng để ấp rồi từ đó nở ra con. Có một số
loài chim không tự ấp trứng mà lại luôn biết canh me, đẻ trứng trộm vào ổ các
chim khác để nhờ ấp hộ. Việc này cũng có loài khác làm đấy! Đó là loài người,
khi có người xấu luôn rình mò cơ hội cướp công, giành “credit” người khác, lợi
dụng sự tốt bụng của người khác.
|
|
| Chim Kiwi |
Tại sao trứng gà nâu lại mắc hơn trứng gà trắng? Ở Mỹ giống gà đẻ trứng nâu
thường to con hơn, cần ăn uống nhiều hơn mới đủ năng lượng tạo màu cho vỏ
trứng. Nhưng trên thực tế, các loại trứng gà đều khá giống nhau về mặt dinh
dưỡng. Có khác nhau chăng là môi trường sống của gà mái. Chẳng hạn trứng của
những con gà thả ngoài trời chứa lượng vitamin D gấp 3 hay 4 lần trứng của các
con gà nhốt trong chuồng. Thức ăn của gà mái cũng ảnh hưởng đến hàm lượng chất
dinh dưỡng trong trứng hoặc màu sắc của lòng đỏ trứng. Nếu lòng đỏ màu sẫm,
điều đó chứng tỏ gà mái đã ăn nhiều loại rau xanh. Còn nếu trứng có lòng đỏ
màu vàng nhạt thì hẳn là con gà đó ăn nhiều bắp và cỏ linh lăng, nếu gà mái ăn
nhiều thóc gạo sẽ có lòng đỏ màu vàng tươi.
Trứng cũ thường bị mất hương vị, kém thơm ngon, nếu để trứng trong tủ lạnh, có
thể giữ hương vị lâu hơn.
Ngoài ra còn có giống gà lông đen, đẻ ra trứng vỏ màu đen thui nữa.
Người ta chế biến ra trứng bắc thảo, hột vịt hoặc hột gà lộn, tức là có gà con
thật nhỏ bên trong. Hột vịt muối cũng rất phổ thông, ăn với cháo trắng hoặc
làm bánh Trung Thu thật ngon. Ngoài ra còn món trứng gà non, tức là cả chùm
trứng lớn nhỏ còn trong bụng gà mái, chưa có vỏ ăn ngon và bổ.
Ngoài gia cầm, loài cá cũng có trứng, nhiều loại trứng cá rất hiếm, ngon, mắc
tiền, mỗi muỗng cà-phê cả $100 đô. Rùa, thằn lằn, rắn, cá sấu … cũng đẻ trứng.
Phụ nữ cũng có trứng, khi rụng trứng mà gặp tinh trùng thì sẽ thụ thai sinh ra
con.
Không giống trái trứng, cũng không thuộc về động vật, nhưng chúng ta lại có
cây trứng cá. Cây này rất phổ thông ở Việt Nam, trái nhỏ tròn màu vàng hoặc
đỏ, có hột li ti bên trong giống như trứng cá. Thân cây trứng cá to, gỗ xốp,
lá có răng, quả khi chín có màu đỏ, vị ngọt. Từ đó khi mặt nổi mụn lấm tấm
cũng được gọi là có mụn trứng cá. Mụn này thường thấy trên da mặt người đang
tuổi dậy thì.
Chuối khi chín tới mức vỏ chuyển sang màu vàng sẫm và lốm đốm chấm nâu, trông
tựa như màu vỏ trứng chim cuốc, nên người ta ví là “chín trứng quốc”.
Quả trứng lớn nhất thế giới có chiều dài hơn 28cm và bề ngang 18cm, tìm thấy ở
vùng đất băng giá của Nam Cực, có khoảng 68 triệu năm trước. Đây là trứng của
một loài bò sát to như khủng long, nhưng không phải là trứng khủng long. Người
ta ước tính con vật đẻ ra quả trứng này phải có chiều dài lên đến 7m.
Trứng đà điểu có đường kính khoảng 13 cm, nặng 1,4 kg, gấp 20 lần trọng lượng
một quả trứng gà. Tuy nhiên, trứng chỉ nặng khoảng 1 tới 4% so với đà điểu mẹ.
Riêng trứng cá sấu chỉ lớn hơn quả trứng gà, nhưng nặng hơn, tức là trứng rất
bé so với khích thước của cá sấu mẹ.
Trứng cút có những chấm nâu trên vỏ và tương đối nhỏ so với trứng gà, vì thân
mình con chim cút nhỏ thôi.
Trứng vịt có lòng đỏ lớn hơn lòng đỏ trứng gà, vì thế có hàm lượng chất béo,
hợp chất vitamin B và protein nhiều hơn. Trứng vịt có vỏ dày hơn nên giữ độ
tươi ngon trong thời gian dài hơn.
Trứng ngỗng, trứng gà tây to hơn trứng vịt. Trứng đà điểu châu Phi là loại
trứng chim lớn nhất hành tinh với trọng lượng khoảng 2 kg.
Anh chàng Mohammed Muqbel 20 tuổi, người Yemen sống ở Malaysia mới được trao
kỷ lục thế giới Guinness vì xếp chồng 3 quả trứng lên nhau. Anh khéo tay xếp 3
quả trứng đứng lên nhau, tạo thành “tháp trứng”, nhưng vẫn chưa xếp được trái
thứ tư. Bạn thử xem, biết đâu tạo được kỷ lục.
Chuyện chú gà trống bất ngờ đẻ trứng tại Nghệ An được cho là chuyện có thật.
Chuyện này có lẽ cũng tin được, vì với hiện tượng lưỡng tính hiện nay, khoa
học có thể giải thích lý do.
Theo tin tức trên Daily Mail, con gà mái có tên là Ping Pong đã đẻ ra một quả
trứng hình tròn xoe như trái banh (không phải banh cà na!) Được biết cả
tỷ quả mới có một quả “tròn vo như chữ O” như thế. Quả trứng có hình dạng đặc
biệt này được rao bán với giá gần 750 đô Mỹ trên trang mạng eBay. Ăn thì chắc
chẳng có hương vị gì khác, chỉ giữ cái vỏ trứng để chưng bày thôi.
Trứng lộn là món ăn giàu dinh dưỡng nhưng không nên ăn vào buổi tối vì sợ khó
tiêu. Ngoài ra cũng nên ăn với rau răm để có tác dụng ấm bụng, chống đầy hơi,
sát trùng.
Trứng gà là nguồn protein rất tốt, tuy nhiên ăn trứng sống có thể làm giảm
chất lượng của protein. Người ta thử nghiệm thấy ăn trứng nấu chín sẽ được hấp
thu khoảng 90% protein, trong khi chỉ có 50% trong trứng sống. Ngoài ra trứng
nấu chín dễ tiêu hóa hơn không gây sình bụng, đầy hơi. Do đó món uống bổ dưỡng
soda sữa hột gà cần được xét lại.
Theo nghiên cứu, lượng cholesterol có trong trứng gà là 470mg nhưng người ta
chỉ cần 300mg cholesterol mỗi ngày, nên tốt nhất là không nên ăn quá 3 lòng đỏ
trong 1 tuần.
Trứng có thể làm nhiều món ăn, có khi chỉ sử dụng lòng trắng hay lòng đỏ chứ
không dùng nguyên trái. Ngoài cung cấp chất dinh dưỡng, trứng gà còn giúp làm
đẹp và chữa các bệnh thông dụng như kiết lỵ, đau dạ dày, giảm nguy cơ mắc bệnh
tim, đột quỵ, tốt cho sức khỏe của mắt.
Có nhiều người thích ăn trứng ung, tuy nhiên nếu hệ tiêu hóa yếu, bạn dễ bị
tiêu chảy. Ăn trứng chin “lòng đào” là tốt nhất, vì nếu ăn trứng sống cơ thể
chỉ hấp thu được 30% - 50% dinh dưỡng, còn có thể bị nhiễm vi khuẩn. Còn nếu
trứng luộc chín quá sẽ khiến các ion kim loại trong lòng đỏ và các ion lưu
huỳnh trong lòng trắng khó hấp thu.
Trứng tươi ngay sau khi đẻ có thể để lâu đến 2 tháng khi cho vào trong tủ
lạnh. Bên Mỹ các trại chăn nuôi rửa trứng rất sạch trước khi đem bán. Bên châu
Âu ngược lại cấm rửa vì cho rằng gà vịt đã tự có một chất riêng để bảo vệ
trứng, rửa đi thì phản thiên nhiên!
Tản mạn về trứng thì không thể không nhắc tới Christopher Columbus, người phát
hiện ra châu Mỹ cũng từng nổi tiếng với câu chuyện trái trứng. Ông được nữ
hoàng Isabella trọng thưởng, tuy nhiên, những kẻ ghen ghét ông cũng nhiều. Họ
nói:
"Trái đất vốn tròn, cứ đi mãi thì kiểu gì chẳng phát hiện ra châu Mỹ".
Columbus bèn đố mọi người đặt quả trứng luộc lên bàn theo chiều đứng sao cho
nó không lăn. Mọi người thử nhưng không thành công. Columbus liền đập nhẹ đầu
quả trứng xuống mặt bàn, sau đó để đầu móp của quả trứng lên bàn. Quả trứng vì
thế có thể đứng im không lăn. Cả phòng nhao nhao:
- Ôi dào, tưởng sao, chuyện nhỏ!
Columbus nói:
- Đúng, chuyện nhỏ như chuyện tôi tìm ra châu Mỹ vậy.
Khi người khác làm được điều gì mới lạ, trổ tài, thái độ của mình nên như thế
nào? Câu này mời bạn trả lời dùm nhé.
Về ngụ ngôn cũng có một câu chuyện khác, kể về cô gái luôn than thở về những
khó khăn gặp phải. Người cha liền dẫn cô xuống bếp, ông cho cà rốt, trứng và
hạt cà phê vào nồi nấu. Cả 3 nguyên liệu đều gặp phải một nghịch cảnh là nước
sôi 100 độ, nhưng kết quả thật khác nhau. Cà rốt khi còn sống thì rất cứng,
nhưng sau khi luộc chúng trở nên mềm xèo. Trứng khi chưa luộc thì dễ vỡ, khi
luộc xong trứng trở thành đặc và chắc. Hạt cà phê khi qua nước đun sôi thì ra
chất nước màu nâu thơm ngon. Người cha liền hỏi con gái:
“Còn con, khi gặp với khó khăn trong cuộc sống, con sẽ phản ứng như thế nào?
Nếu đương đầu với thử thách, con muốn mình sẽ là gì: Cà rốt, trứng hay hạt
cà phê?"
Bạn cũng hãy tự hỏi mình câu này nhé.
Chuyện Leonard và vị thầy giáo cứ bắt ông vẽ trứng gà cũng là một chuyện có ý
nghĩa. Thầy bảo vẽ trứng không hề đơn giản, một quả trứng ở những góc độ khác
nhau sẽ nhìn rất khác nhau. Leonard de Vinci vâng lời chăm chỉ luyện tập, cuối
cùng ông cũng đã kiên nhẫn, tinh tế để sáng tạo ra những bức họa bất hủ, trở
thành một nhà họa sĩ, điêu khắc vĩ đại của lịch sử nhân loại. Quả thế, thành
công luôn được xây dựng trên nền tảng của sự chăm chỉ, cố gắng không ngừng. Có
những người siêng năng nhưng xui xẻo lại thất bại, nhưng rất hiếm người thành
công mà do làm biếng.
Ngoài ra, cũng xin mời bạn cùng đọc lại câu chuyện ngụ ngôn Con gà đẻ trứng
vàng nhé. Chuyện kể rằng có một chàng trai bắt được con gà mái định làm thịt.
Con gà van xin:
"Nếu anh tha chết cho tôi, mỗi ngày tôi sẽ đẻ một quả trứng vàng cho
anh". Từ đó, mỗi ngày con gà đẻ một quả trứng vàng, nhưng anh chàng lại tham lam
nghĩ:
"Nếu mình mổ bụng con gà ra, mình có thể lấy được tất cả vàng, không phải
đợi mỗi ngày". Rồi anh mổ bụng gà ra và không thấy vàng đâu cả, sự tham lam mau giàu
“dục tốc bất đạt”, kém suy nghĩ đã gây ra tai hại. Anh ta hối hận khóc
than nhưng mọi chuyện đã quá muộn màng. Đây là câu chuyện ngụ ngôn mình có thể
áp dụng trong đời sống.
Trở về thực tế, trứng là một loại thực phẩm tốt cho sức khỏe, về dinh dưỡng có
nhiều chất protein, vitamin A, B, D, E, K tổng hợp, lại có can-xi, kẽm, chất
béo lành mạnh. Thị lực chúng ta sẽ yếu đi theo tuổi tác, nhưng hai chất chống
oxy hóa trong trứng là zeaxanthin và lutein sẽ giúp rất nhiều cho mắt. Chất
canxi trong trứng giúp hình thành xương, tóc và móng tay móng chân. Trứng lại
giúp tăng hàm lượng cholesterol tốt mà lại có thể giảm cân vì ăn trứng giúp
bạn cảm thấy no hơn, không ăn thêm những thứ linh tinh “junk food” khác.
Các món ăn từ trứng thì không kể xiết, quen thuộc như trứng omelet, trứng luộc
ăn với muối tiêu, nước mắm hoặc ăn kèm thịt, bò viên trong tô hủ tiếu, bỏ
trong cái bánh bao. Riêng món trứng cuộn ta đã có thể biến đổi các loại nhân
như hành lá, cà chua, thịt bằm, phô mai, jambon... Người Hàn cho nguyên lòng
đỏ vào món cơm trộn, người Hoa dùng trong cơm chiên. Trứng muối được ngâm
trong hỗn hợp muối, đường, hồi, quế trong khoảng từ 3-4 tuần, ăn ngon mà lại
giữ được lâu. Trứng bắc thảo ngâm trong hỗn hợp bùn nhão được làm từ đất sét
pha kiềm và nước, hoặc tro gỗ, vôi muối trong khoảng 3 tháng trở thành món ăn
rất đặc biệt. Trứng được dùng làm bánh ngọt, bánh flan, bông lan, ngay cả
trong chả ram. Trứng chưng với mắm ăn với cơm trắng thì “bá cháy”. Người ta có
thể đánh bông lòng đỏ với sữa đặc và đường trắng rồi sau đó đổ cà phê đang đun
sôi lên thành thức uống nổi tiếng ở Hà Nội. Trứng nướng với lá mơ để trị bệnh
đau bụng, kiết lỵ rất hay. Món kho thịt với trứng là món truyền thống không
thể thiếu trong các ngày Tết đầu năm. Nhớ hồi sau 1975, đổi tiền mấy lần khiến
nhà tôi nghèo hơn bao giờ, khi có ông cậu tới thăm phải vội vàng ra chợ mua 2
trái trứng vịt, về trộn thêm với bột chiên lên ăn cơm. Bây giờ sung sướng ăn
không biết bao nhiêu món trứng ngon, nhớ tới 2 trái trứng ngày ấy mà ngậm ngùi
muốn rơi nước mắt. Thương cho ba má, thương cho ông cậu hiền lành, thương cho
chế độ Việt Nam Cộng Hòa bị bức tử, cũng như đất nước Afghanistan vừa bị Mỹ bỏ
rơi, phải chịu quân Taliban cai trị bây giờ.
Ngoài để ăn, trong trứng gà còn có thành phần tốt cho da như protein, đạm,
abumin, collagen, enzyme… Nó có tác dụng se khít lỗ chân lông, tăng sắc hồng
cho làn da, giảm lượng bã nhờn và ngăn ngừa mụn. Dù mặt nạ trứng gà có nhiều
công dụng nhưng nếu sử dụng mỗi ngày thì không tốt. Bạn chỉ nên đắp mặt nạ
trứng 2-3 lần mỗi tuần kẻo có thể bị tắc nghẽn lỗ chân lông, tăng cơ hội bị
lên mụn, da bị sưng đỏ và ngứa.
|
Chuyện phong tục vui vui là trong mâm cơm đãi khách của người Thái Lan thường
thiếu món trứng. Lý do là chủ nhà tin rằng nếu khách ăn trứng, lần sau họ sẽ
chẳng đến nhà thăm nữa, vì thế phải kiêng. Người Trung Hoa khi đón dâu về, đôi
vợ chồng mới cưới sẽ theo phong tục cổ truyền cùng ăn chung hai quả trứng
luộc, vỏ nhuộm màu đỏ để chỉ sự may mắn. Mỗi quả cắt làm hai, cặp tân hôn sẽ
chia nhau mỗi người ăn nửa quả để minh chứng sự cộng tác, cùng nhau chia ngọt
xẻ bùi. Ừ nhỉ, biết đâu vì các cặp vợ chồng mới cưới ngày nay không chịu giữ
phong tục này, nên tỉ lệ li dị mới cao như thế!
Nói chuyện tản mạn nãy giờ, đã đến lúc phải kết bài. Tôi xin “thành thật khai
báo” là khi còn bé, tôi đã ra vườn và lượm được trứng chim trong tổ. Vì tuổi
nhỏ ngây thơ, tôi đã vui vẻ đem những trái trứng bé tí xinh xắn này chiên ăn,
không biết mình đã quá ác với chim mẹ. Bây giờ hiểu biết hơn, hối lỗi thì đã
muộn. Tôi nhủ lòng phải biết học hỏi, thực hành, bồi dưỡng tri thức để tránh
điều ác, làm điều thiện nhiều hơn. Nói vậy nhưng chẳng có cái ngu nào giống
cái ngu nào, dù sao thì cũng cố gắng.
Cầu chúc bạn và gia đình luôn tròn đầy hạnh phúc như trái trứng.
Nguyễn Ngọc Duy Hân
Post a Comment