101 Truyện Thiền: 17. Dạy Thiền Kiểu Hà Tiện

Dạy Thiền Kiểu Hà Tiện

Người trẻ Kusuda

Là một vị bác sĩ

Gặp bạn đang học thiền

Hỏi xem “Thiền là gì?"

Người bạn trả lời rằng:

“Tôi không thể nói hết

Nhưng nếu hiểu được thiền

Thì sẽ không sợ chết."

Kusuda nói rằng:

“Vậy tôi muốn thử xem

Nhưng tìm đâu vị thầy

Để tôi theo học Thiền."

Người bạn trả lời rằng:

“Nếu anh muốn học Thiền

Gặp thiền sư Nan-in

Thì sẽ học được Thiền."

Kusuda muốn thử

Nên mang dao trong mình

Xem thiền sư có sợ

Khi đến gặp Nan-in.

Vừa thấy Kusuda

Nan-in liền kêu to

“Lâu quá không gặp lại

Ông bạn quý của ta."

Sukuda thấy lạ

Và rất là ngạc nhiên

“Chúng ta chưa từng gặp

Sao lại gọi là quen?"

Nan-in nói “Phải rồi

Tôi đã lầm rồi đấy

Với một bác sĩ trẻ

Đang học thiền nơi đây.”

Mất một dịp để thử

Thiền sư có sợ chết

Nên đành phải ghi tên

Để học Thiền cho biết.

Nan-in nói “Học thiền

Chẳng có gì là khó

Anh là một bác sĩ

Hãy làm tốt việc đó."

Sukuda nhẫn nại

Thăm Nan-in ba lần

Nan-in đều khuyên bảo:

“Hãy chăm sóc bệnh nhân.”

Sukuda phàn nàn

“Nếu lời thầy là thiền

Và chỉ có như vậy

Tôi chẳng cần học thêm.”

Vỗ vai chàng bác sĩ

Nan-in mỉm miệng cười

“Chắc tôi khắt khe quá

Và không giảng nhiều lời."

Rồi thiền sư mới giảng

Một công án về “Không”

Của thiền sư Joshu

Để suy nghĩ cho thông.

Sukuda trở về

Suy nghĩ suốt hai năm

Thấy tâm hồn vững chãi

Nhưng thầy bảo chưa thông.

Thêm một năm rưỡi nữa

Tận tụy với bệnh nhân

Tâm trở nên tĩnh lặng

Sống, chết chẳng bận tâm.

Và khi thăm Nan-ni

Không còn hỏi về đời

Thấy anh ta đã hiểu

Nan-in chỉ mỉm cười.

            oOo

Cuộc đời là vô thường

Sinh tử là dĩ nhiên

Không bận tâm chuyện ấy

Là đã hiểu được thiền.

Bùi Phạm Thành

(Ngày 17 tháng 6, 2019)

---

Một bác sĩ trẻ ở Tokyo tên Kusuda gặp một người bạn học chung ở đại học đang học thiền. Chàng bác sĩ trẻ hỏi thiền là gì.

“Tôi không thể nói với anh nó là gì,” người bạn trả lời, “nhưng tôi chắc một điều là, nếu anh hiểu thiền, anh sẽ không sợ chết.”

“Được,” Kusuda nói. “Thôi sẽ thử. Làm sao tôi tìm được một vị thầy?”

“Đến gặp thiền sư Nan-in,” người bạn nói.

Kusuda đến thăm Nan-in. Anh ta mang theo một con dao 2 tấc rưỡi để thử xem thiền sư có sợ chết không.

Khi Nan-in thấy Kusuda ông nói to: “Chào, bạn quý. Khỏe không? Lâu quá không gặp.”

Kusuda lấy làm lạ, mới trả lời: “Chúng ta chưa gặp nhau bao giờ!”

“Phải rồi,” Nan-in trả lời. “Tôi nhầm anh với một người bác sĩ khác đang học thiền ở đây.”

Với phút đầu tiên như vậy, Kusuda mất cơ hội thử thiền sư, vì vậy bất đắc dĩ anh mới hỏi thiền sư cho học thiền.

Nan-in nói: “Thiền không phải là việc khó. Nếu anh là bác sĩ, hãy chữa bệnh với lòng nhân ái.”

Kusuda gặp Nan-in ba lần. Mỗi lần gặp Nan-in đều bảo một điều duy nhất. “Bác sĩ không nên tốn thời giờ ở đây. Đi về và chăm sóc bệnh nhân.”

Kusuda vẫn không rõ là tại sao các lời dạy như thế có thể làm người ta hết sợ chết. Vì vậy trong lần thăm viếng thứ tư, anh phàn nàn: “Bạn tôi nói khi người ta học thiền người ta hết sợ chết. Mỗi lần tôi đến đây thầy chỉ bảo tôi lo cho bệnh nhân của tôi. Chuyện đó tôi biết rồi. Nếu thiền của thầy chỉ có vậy, tôi sẽ không đến đây học thầy nữa.”

Nan-in mỉm cười và vỗ vai chàng bác sĩ. “Tôi đã quá khắt khe với anh. Để tôi chỉ cho anh một công án.” Thiền sư nói cho Kusuda nghe công án Không của Thiền sư Joshu, là công án đầu tiên để làm sáng tỏ trí óc trong sách Vô Môn Quan.

Kusuda suy nghĩ về công án Không trong hai năm. Cuối cùng chàng cảm thấy tâm mình đã vững chãi. Nhưng thiền sư bình phẩm: “Anh vẫn chưa hiểu thấu.”

Kusuda tiếp tục tập trung tư tưởng thêm một năm rưỡi nữa. Tâm của chàng trở nên tĩnh lặng. Các vấn đề rắc rối đều tan biến. “Không” trở thành chân lý. Anh chăm sóc cho bệnh nhân rất tận tâm và, dù là không để ý, anh đã thoát khỏi lo âu về  sống hay chết.

Và khi anh đến thăm Nan-in, vị thầy chỉ mỉm cười.

---

Stingy in Teaching

A young physician in Tokyo named Kusuda met a college friend who had been studying Zen. The young doctor asked him what Zen was.

“I cannot tell you what it is,” the friend replied, “but one thing is certain. If you understand Zen, you will not be afraid to die.”

“That’s fine,” said Kusuda. “I will try it. Where can I find a teacher?”

“Go to the master Nan-in,” the friend told him.

So Kusuda went to call on Nan-in. He carried a dagger nine and a half inches long to determine whether or not the teacher was afraid to die.

When Nan-in saw Kusuda he exclaimed: “Hello, friend. How are you? We haven’t seen each other for a long time!”

This perplexed Kusuda, who replied: “We have never met before.”

“That’s right,” answered Nan-in. “I mistook you for another physician who is receiving instruction here.”

With such a beginning, Kusuda lost his chance to test the master, so reluctantly he asked if he might receive Zen instruction.

Nan-in said: “Zen is not a difficult task. If you are a physician, treat you patients with kindness. That is Zen.”

Kusuda visited Nan-in three times. Each time Nan-in told him the same thing. “A physician should not waste time around here. Go home and take care of you patients.”

It was not yet clear to Kusuda how such teaching could remove the fear of death. So on his fourth visit he complained: “My friend told me when one learns Zen one loses the fear of death. Each time I come here all you tell me is to take care of my patients. I know that much. If that is your so-called Zen, I am not going to visit you any more.”

Nan-in smiled and patted the doctor. “I have been too strict with you. Let me give you a koan.” He presented Kusuda with Joshu’s Mu to work over, which is the first mind enlightening problem in the book called The Gateless Gate.

Kusuda pondered this problem of Mu (No-Thing) for two years. At length he thought he had reached certainty of mind. But his teacher commented: “You are not in yet.”

Kusuda continued in concentration for another year and a half. His mind became placid. Problems dissolved. No-Thing became the truth. He served his patients well and, without even knowing it, he was free from concern over life and death.

Then when he visited Nan-in, his old teacher just smiled.