101 truyện Thiền: 9. Không Trộm Được Trăng - 10. Bài Thơ Cuối Cùng Của Hoshin
9. Không Trộm Được Trăng
Thiền sư Ryokan sống cuộc đời đơn giản trong một căn chòi nhỏ dưới chân
núi. Buổi tối nọ một tên trộm lẻn vào chòi, nhưng nhận ra rằng chẳng có gì
trong đó để trộm.
Ryokan trở về, bắt gặp tên trộm, thiền sư nói “Có lẽ anh đã đi một quãng đường dài để đến thăm tôi, và như thế anh
không nên về tay không. Vậy hãy nhận bộ áo quần của tôi làm quà.”
Tên trộm sửng sốt. Hắn nhận áo quần và lẩn đi.
Ryokan ngồi trần truồng, ngắm trăng. “Tội nghiệp,” thiền sư nghĩ
thầm, “Ước gì ta có thể cho anh ta mặt trăng đẹp đẽ này.”
The Moon Cannot Be Stolen
Ryokan, a Zen master, lived the simplest kind of life in a little hut at
the foot of a mountain. One evening a thief visited the hut only to
discover there was nothing in it to steal.
Ryokan returned and caught him. “You may have come a long way to visit
me,” he told the prowler, “and you should not return empty handed. Please
take my clothes as a gift.”
The thief was bewildered. He took the clothes and slunk away.
Ryokan sat naked, watching the moon. “Poor fellow, ” he mused, “I wish I
could give him this beautiful moon.”
Không Trộm Được Trăng
Chòi nhỏ ở chân núi
Thiền sư Ryokan
Tĩnh tu ở nơi đó
Đời sống rất đơn giản.
Rồi một buổi tối nọ
Tên trộm mò đến đây
Nhưng lục lọi khắp chỗ
Chẳng có gì để lấy.
Chợt thiền sư trở về
Thương tên trộm tốn công
Không có gì để trộm
Bèn cho nó áo quần.
Trăng trên trời sáng đẹp
Thiền sư trần truồng ngồi:
“Nếu lấy được trăng đó
Cũng cho hắn luôn thôi.”
oOo
Ai cũng có từ tâm
Hoàn cảnh làm thay đổi
Như mặt trăng trên cao
Bị mây mù che tối.
Cho đi bộ quần áo
Mong kẻ gian đổi khác
Mong lấy được ánh trăng
Soi sáng lòng kẻ ác.
Bùi Phạm Thành
(Ngày 15 tháng 6, 2019)
10. Bài Thơ Cuối Cùng Của Hoshin
Thiền sư Hoshin sống ở Trung quốc nhiều năm. Sau đó thiền sư trở về vùng
tây bắc Nhật, mở trường dạy học. Khi thiền sư đã rất già, ông kể một câu
chuyện ông đã nghe ở Trung quốc. Câu chuyện thế này:
Một năm, vào ngày 25 tháng 12, Tokufu, khi đó đã rất già, nói với đệ tử:
“Thầy không sống tới sang năm, vậy các con nên tử tế với thầy năm nay.”
Các đệ tử nghĩ là thiền sư nói đùa, nhưng vì thiền sư là vị thầy tốt bụng
nên các đệ tử luân phiên chăm sóc cho thầy mỗi ngày như ngày lễ.
Đến ngày cuối năm, Tokufu nói: “Các con đã đối đãi tốt với thầy. Thầy sẽ rời các con chiều mai, sau khi
tuyết ngừng rơi.”
Các đệ tử cười, và cho rằng thầy đã già nên nói năng lẩm cẩm, bởi vì trời
đêm rất trong và chẳng có tí tuyết nào. Nhưng vào nửa đêm, tuyết bắt đầu
rơi, và sáng hôm sau, các đệ tử chẳng thấy thầy đâu cả. Họ vào phòng
thiền. Thì thấy Thầy đã qua đời ở đó.
Hoshin kể chuyện này và nói với các đệ tử: “Thiền sư không cần phải đoán trước việc ra đi, nhưng thiền sư nào thực
sự muốn tiên đoán, ông ta có thể làm được.”
“Thầy làm được không?” một người đệ tử hỏi.
“Được,” Hoshin trả lời, "sau 7 ngày, thầy sẽ cho các con thấy thầy làm được gì."
Chẳng đệ tử nào tin thiền sư, và đa số đã quên luôn cuộc trò chuyện khi
thiền sư họp họ lại lần sau đó.
“Bảy ngày trước,” thiền sư nói, “Thầy nói là thầy sẽ rời các con. Theo lệ thường là nên viết một bài thơ
từ biệt, nhưng thầy không phải là thi sĩ, và cũng không giỏi thư pháp.
Một trò nào đó có thể ghi lại những lời cuối cùng của thầy.”
Các đệ tử cho là thiền sư nói đùa, nhưng một người cũng bắt đầu viết.
“Sẵn sàng chưa?” thiền sư hỏi.
“Dạ rồi, thưa thầy,” người học trò trả lời.
Rồi Hoshin đọc:
Ta đến từ sự sáng
Và về lại sự sáng
Gì đây?
Bài thơ thiếu một câu như lệ thường thơ bốn câu, vì vậy người học trò hỏi:
“Thưa thầy, bài thơ còn thiếu một câu.”
Hoshin, với tiếng rống của một sư tử chiến thắng, hét “Kaa!” và từ
trần.
The Last Poem of Hoshin
The Zen master Hoshin lived in China for many years. Then he returned to
the northeastern part of Japan, where he taught his disciples. When he was
getting very old, he told them a story he had heard in China. This is the
story:
One year on the twenty-fifth of December, Tokufu, who was very old, said
to his disciples:
“I am not going to be alive next year so you fellows should treat me
well this year.”
The pupils thought he was joking, but since he was a great-hearted teacher
each of them in turn treated him to a feast on succeeding days of the
departing year.
On the eve of the new year, Tokufu concluded:
“You have been good to me. I shall leave you tomorrow afternoon when
the snow has stopped.”
The disciples laughed, thinking he was aging and talking nonsense since
the night was clear and without snow. But at midnight snow began to fall,
and the next day they did not find their teacher whereabout. They went to
the meditation hall. There he had passed on.
Hoshin, who related this story, told his disciples:
“It is not necessary for a Zen master to predict his passing, but if he
really wishes to do so, he can.”
“Can you?” someone asked.
“Yes,” answered Hoshin.
“I will show you what I can do seven days from now.”
None of the disciples believed him, and most of them had even forgotten
the conversation when Hoshin next called them together.
“Seven days ago,” he remarked,
“I said I was going to leave you. It is customary to write a farewell
poem, but I am neither poet nor calligrapher. Let one of you inscribe my
last words.”
His followers thought he was joking, but one of them started to write.
“Are you ready?” Hoshin asked.
“Yes, sir,” replied the writer.
Then Hoshin dictated:
I came from brilliancy.
And return to brilliancy.
What is this?
The poem was one line short of the customary four, so the disciple said:
“Master, we are one line short.”
Hoshin, with the roar of a conquering lion, shouted “Kaa!” and was
gone.
Bài Thơ Cuối Cùng Của Hoshin
Thiền sư tên Hoshin
Kể cho đệ tử nghe
Thiền sư Tokufu
Biết ngày ông tạ thế.
Nghe thì nghe như vậy
Nhưng hoài nghi trong lòng
Đám đệ tử mới hỏi:
“Thầy làm thế được không?”
Thiền sư trả lời “Được,
Cũng chẳng khó gì đâu
Ta sẽ nói cho biết
Chờ ta bảy ngày sau.”
Đúng bảy ngày hôm sau
Thầy nói “Số ta hết
Chép hộ ta bài thơ
Trước khi về cõi chết."
Học trò lấy giấy bút
Và im lặng đợi chờ
Thầy tĩnh thiền an vị
Và thong thả đọc thơ.
“Ta đến từ sự sáng”
Đó là câu mở đầu
“Và về lại sự sáng”
“Gì đây?” hai câu sau.
Người đệ tử nhắc thầy
Thơ mới có ba câu
Bốn câu thì mới đủ
Vậy còn thiếu một câu.
Như một con sư tử
Reo mừng sự thành công
Thầy hét “Kaa" một tiếng
Rồi nhắm mắt lìa trần.
oOo
Ta đã đến từ Không
Ta sẽ về lại Không
Vô thường từ nguyên thủy
Tất cả cũng là Không.
Bùi Phạm Thành
(Ngày 15 tháng 6, 2019)
Tham khảo:
101 Zen Stories
Post a Comment