Phạm Văn Tuấn
1/ Cuộc Chiến Tranh 7 Năm và hậu quả.
Vào đầu thế kỷ 18, cả hai nước Pháp và Anh đều tìm cách tranh quyền bá chủ trên mặt biển. Mỗi nước đều tìm kiếm các liên minh quân sự và bầu không khí chính trị của châu Âu đã trở nên căng thẳng.Nước Pháp phải nhượng toàn thể miền đất Canada và vài hải đảo trong vùng biển Tây Ấn (West Indies) cho nước Anh và bồi thường cho nước Tây Ban Nha bằng miền đất Louisiana nằm tại phía tây của giòng sông Mississippi, trong khi đó nước Anh cũng chiếm được miền đất Florida do Tây Ban Nha nhường lại. Từ nay, nước Phổ trở nên một cường quốc chính của châu Âu và nước Anh bắt đầu xây dựng một đế quốc với lãnh thổ có mặt trời không bao giờ lặn trên đó.
 |
| Comte de Vergennes |
Trận Chiến Tranh 7 Năm đã làm khô cạn ngân quỹ của Vua George III. Ngay sau khi đã có Hiệp Ước Hòa Bình, chính quyền Anh bắt đầu giảm bớt quân đội và cắt đi các chi phí của Hải Quân. Tại Bắc Mỹ, 10,000 binh lính Anh vẫn còn được duy trì để bảo vệ các xứ thuộc địa khỏi sự quấy phá của các bộ lạc da đỏ do những người Pháp buôn lông thú xúi dục.
Vì lý do này, chính quyền tại London đã đòi các người thuộc địa Bắc Mỹ phải trả phí tổn vì sự bảo vệ kể trên. Để có tiền, Quốc Hội Anh đã thông qua Đạo Luật Đường (the Sugar Act) năm 1764 theo đó, 3 xu thuế được đánh lên mỗi gallon mật là nguyên liệu làm rượu rum, nhập cảng vào Tân Thế Giới. Cách đánh thuế này không đặt căn bản trên chính sách mậu dịch mà chỉ là một cách làm tăng thêm lợi tức.
 |
| Benjamin Franklin |
Đạo Luật Đường tuy được ban ra nhưng đã chỉ mang lại một lợi tức rất nhỏ, vì thế đạo luật này được sửa đổi vào năm 1764 theo đó các người thuộc địa phải trả thuế đánh vào các mặt hàng nhập cảng như đường, rượu chát và các nhu yếu phẩm khác. Để tránh thuế, nạn buôn lậu tại Tân Thế Giới gia tăng. Các nhân viên quan thuế Anh được lệnh xét hỏi các nhà buôn, tìm kiếm hàng lậu. Dù vậy, lợi tức do Đạo Luật Đường mang lại vẫn không đủ nên vào năm 1765, Đạo Luật Tem Thuế (the Stamp Act) được ban hành. Đây là thứ thuế trực thu (direct tax) đánh vào mọi ấn phẩm của các xứ thuộc địa Bắc Mỹ, gồm cả báo chí, văn bản pháp luật, các tập sách mỏng, các cỗ bài… Người dân nào vi phạm đạo luật này sẽ không được xét xử trước một bồi thẩm đoàn mà sẽ bị lôi ra trước một tòa án hải quân (admiralty court) là nơi chỉ có một vị quan tòa ngồi xác định số tiền nộp phạt và vị quan tòa này cũng nhận được 5 phần trăm tiền hoa hồng của số tiền đóng phạt.
Đạo Luật Tem Thuế như vậy đã vi phạm các quyền lợi của người dân thuộc địa vì họ là thần dân của nước Anh, chịu thuế mà không có đại diện. Sự việc này là một vi phạm vào nền độc lập của các hội đồng dân cử địa phương, xen lấn vào nền mậu dịch và kỹ nghệ của họ, đòi hỏi một thứ thuế bất công và quân đội Anh đóng trên mảnh đất của họ là để bắt họ phải tuân phục. Tóm lại, đây là một bước trong việc tước bỏ Tự Do của họ.
2/ Sự khác biệt giữa nước Anh và các thuộc địa Bắc Mỹ.
Các người thuộc địa định cư trên miền đất Bắc Mỹ rất quen thuộc với công việc tham gia vào chính quyền. 12 năm sau khi thị trấn Jamestown được thành lập tại xứ Virginia, người dân của địa phương này đã lập ra một hội đồng dân cử, được gọi là Hội Đồng Dân Biểu Burgesses (the House of Burgesses). Vào năm 1620, khi con tầu Mayflower còn đang lênh đênh trên biển cả, các người Pilgrims đã thảo ra "Bản Điều Lệ Mayflower" (the Mayflower Compact).Tới khi các xứ thuộc địa phát triển, mỗi xứ đều bầu lên một hội đồng dân cử để bảo vệ và duy trì "tự do" của những người định cư. Các người Thanh Giáo tới Tân Thế Giới để được tự do tín ngưỡng. Hai xứ Rhode Island và Maryland đã chủ trương hoàn toàn tự do tôn giáo. Người Cơ Đốc Giáo (Catholics) an cư tại xứ Maryland. Bên cạnh đó là xứ Pennsylvania thuộc về người theo đạo Quakers. Người Hòa Lan định cư tại Amsterdam, nơi mà ngày nay là tiểu bang New York. Nền giáo dục cũng được dân thuộc địa chú ý. Đại Học Harvard được thành lập năm 1636, chỉ 16 năm sau khi dân Pilgrims đặt chân lên đất liền. Năm 1647, xứ Massachusetts cung cấp cho dân chúng nền giáo dục tiểu học.
Tại Tân Thế Giới, đất đai rất rẻ tiền hoặc cho không. Một người dân thường chỉ cần đi tới vùng biên giới, dựng nên một căn nhà gỗ và khai quang một mảnh đất, người đó đã trở nên một chủ đất. Một người làm công sau khi hết thời hạn làm mướn, có thể sở hữu một nông trại. Gỗ rừng nhiều vô kể. Tại các hải cảng đều có các sân đóng tầu và các kỹ nghệ nhỏ bắt đầu phát triển: xay ngũ cốc, dệt vải, làm da thuộc và chế tạo các đồ dùng kim loại. Người dân định cư trên các xứ thuộc địa Bắc Mỹ đều chăm chỉ, nhiều sáng kiến, biết khai thác các tài nguyên thiên nhiên, nhờ vậy nền kinh tế của họ phát triển. Các con tầu biển của Bắc Mỹ đã chở hàng hóa tới bán tại các hải cảng thuộc vùng biển Tây Ấn.
Trên miền đất phía tây của Bắc Mỹ, các người định cư đổ về thung lũng Ohio và các kẻ đầu cơ đất đai rất bận rộn khai thác miền hoang dã, lấn chiếm lãnh thổ của người da đỏ địa phương, săn bắn các thú vật có lông, bán rượu rum cho thổ dân da đỏ và lường gạt họ về lông thú. Các việc lấn đất của người da trắng vẫn tiếp tục dù cho có Bản Công Bố Năm 1763 (the Proclamation of 1763) của nước Anh ngăn cấm các người định cư không được mua đất bên ngoài đường ranh nối nguồn của các giòng sông chảy vào Đại Tây Dương.
Vào thế kỷ 18, nước Anh còn là một quốc gia do nhiều nhà quý tộc cai trị. Đây là những người danh giá, xuất thân từ các gia đình quyền quý, được giáo dục theo một nền văn hóa cao cấp và uyên thâm trong khi đó, người dân Anh bình thường không có được các cơ hội thăng tiến, họ chấp nhận địa vị thấp hèn, lệ thuộc, họ phải làm việc cực nhọc, kính trọng cấp trên và tuân phục các kẻ quyền thế.
Nhưng tại Tân Thế Giới, đời sống khác hẳn. Xã hội của những người thuộc địa mang đặc tính dân chủ. Tại Bắc Mỹ, đã không có các hầu tước, các nhà quý tộc. Cách thức giao tế tại nơi này có tính mộc mạc, quê mùa, đơn giản. Miền hoang dã này đã thu hút những tinh thần độc lập và cuộc sống nơi biên giới nghèo nàn đòi hỏi ở người khẩn hoang lòng tự tin, cách tự quản trị. Tại xứ thuộc địa, đã không có các di sản thừa kế, không có các đặc quyền do giòng họ truyền xuống. Các cơ hội tại Tân Thế Giới làm cho mọi người dân có đầu óc năng động, tranh đấu, họ không bị giới hạn bởi tập quán cũ, giai cấp xã hội cũ, họ ưa thích tính đơn giản, tự do, phóng khoáng…
Giữa xã hội Anh và xã hội thuộc địa đã có rất nhiều khác biệt. Chế độ quý tộc tại nước Anh đã sống theo nghi thức, quy lệ, phép lịch sự. Các nhà lãnh đạo Anh đã khinh rẻ thói quê mùa của người dân Bắc Mỹ, từ y phục thô sơ, lời nói vụng về, tới cử chỉ thiếu lịch sự, thiếu nền giáo dục cao cấp. Năm 1750, các chính khách của nước Anh tin tưởng rằng Quốc Hội Anh là đại diện của toàn thể dân tộc Anh, kể cả những người xa xứ, không bỏ phiếu tại quê nhà. Quốc Hội Anh có toàn quyền đối với các xứ thuộc địa, có thể đặt ra luật pháp, bắt buộc dân thuộc địa phải tuân phục, đánh thuế lên loại người dân xa xứ này và ngay cả có quyền giải tán các hội đồng dân cử của các miền đất mới.
Ngược lại, các nhà ái quốc Bắc Mỹ của thời đại đó lại không tin tưởng vào Quốc Hội Anh. Họ cho rằng Quốc Hội Anh phải tôn rọng một số quyền lợi tự nhiên của con người và họ coi là vô hiệu các hành động nào của Quốc Hội mang tính cách tước đoạt những quyền lợi tự nhiên đó. Vì thế, Vua nước Anh và không phải là Quốc Hội Anh, đã là sợi dây kết nối mẫu quốc Anh với các chính quyền thuộc địa. Các khế ước ban đầu giữa Vua nước Anh và những người định cư đầu tiên đã cho người dân thuộc địa và con cháu của họ các quyền lợi về đời sống, tự do và tài sản. Tới khi Quốc Hội Anh tìm cách tước đoạt đi các quyền lợi này, thì khế ước ban đầu coi như bị hủy bỏ và người dân xứ thuộc địa Bắc Mỹ không còn phải trung thành với Vua nước Anh nữa.
Một khuyết điểm khác của chính quyền Anh thời đó là thiếu hẳn một cơ quan trung ương quản trị các xứ thuộc địa. Chính quyền hành pháp của nước Anh lại bị phân hóa giữa nhiều bộ sở và ủy ban, những cơ quan này đã không hành động nhanh chóng và phối hợp. Bộ Mậu Dịch Anh là cơ quan hiểu rõ nhất các xứ thuộc địa lại không có quyền quyết định về các đạo luật, các nghị định áp dụng tại miền Tân Thế Giới, trong khi chính quyền Anh còn có tham nhũng, hối lộ và các nhà cai trị gửi qua các xứ thuộc địa là những người không đủ hiểu biết và không có khả năng nắm giữ các chức vụ khó khăn tại các miền đất mới. Khoảng cách giữa nước Anh và miền Bắc Mỹ cũng là một trở ngại trong việc thi hành các chính sách thuộc địa. Edmund Burke đã viết rằng:"sóng biển đã làm cho mệnh lệnh và việc thi hành mất nhiều tháng".
 |
| George III |
Tại miền Tân Anh Cát Lợi, người dân bị cấm đoán cắt xẻ các cây gỗ lớn có thể dùng làm cột buồm cho tầu Hải Quân Anh. Đất đai tại miền tây cũng bị kiểm soát. Nước Anh còn muốn khống chế nền mậu dịch của Tân Thế Giới. Theo thuyết "Trọng Thương" (the mercantile theory), các thuộc địa Anh phải tiêu thụ các sản phẩm của nước Anh và được hướng dẫn sản xuất ra các mặt hàng nào mà nước Anh không làm ra được, rồi trao đổi sản phẩm tại các hải cảng Anh. Các hội đồng dân cử địa phương của Bắc Mỹ không được quyền giới hạn việc bán ra các hàng hóa Anh tại Tân Thế Giới và một loạt các đạo luật mậu dịch (Acts of Trade) đã giới hạn rất nhiều các cơ hội phát triển của các xứ thuộc địa. Ngoài ra, tất cả các sản phẩm xuất và nhập cảng vào các xứ thuộc địa Bắc Mỹ đều phải do các tầu biển Anh chuyên chở.
Đối với dân thuộc địa Bắc Mỹ, họ rất bất mãn. Sản phẩm nông nghiệp của họ bán ra nước ngoài đã không đủ để mua vào các loại hàng hóa sản xuất từ nước Anh. Họ nhận thấy họ bị các nhà buôn Anh bóc lột. Giải pháp của họ là phải phát triển các cơ sở sản xuất địa phương, chủ trương tự do mậu dịch.
Vào năm 1688, chỉ có vào khoảng 200,000 người sinh sống trên các xứ thuộc địa của Anh. Vì các nơi định cư còn rải rác, nền kinh tế chưa phát triển, các xứ thuộc địa đã không tìm cách chống lại các giới hạn kinh tế của nước Anh. Nhưng vào năm 1770, dân số Bắc Mỹ đã lên tới 1.5 triệu người. Tại 4 xứ thuộc địa Tân Anh Cát Lợi miền bắc, người dân phần lớn sống bằng nông nghiệp, buôn bán lông thú và đóng tầu biển. Các xứ thuộc địa miền trung có nhiều sắc dân khác nhau, văn hóa và tôn giáo khác nhau, kể cả những người mới đến định cư từ nước Đức và từ mạn bắc xứ Ái Nhĩ Lan, họ chuyên về nông nghiệp nhiều hơn. Người dân của các xứ thuộc địa phía nam lại sống nhờ thuốc lá, gạo và bông gòn trồng trong các đồn điền. Chính những đồn điền này đã thuê mướn các dân nô lệ da đen chở tới từ châu Phi.
Tại mọi phần đất thuộc địa đều có một hình thức dân chủ đơn giản với mỗi tỉnh có một hội đồng tỉnh và mỗi xứ thuộc địa có một hội đồng dân cử (assembly) để thông qua các đạo luật mà xứ thuộc địa áp dụng. Đại biểu của loại hội đồng dân cử này là các thương gia, các chủ đồn điền giàu có và sự đại diện được phân phối rộng rãi hơn là tại Quốc Hội của nước Anh.
Theo lý thuyết, mỗi hội đồng dân cử thuộc quyền hành của vị thống đốc thuộc địa (colonial governor) và hội đồng các bộ trưởng (council of ministers) và những vị này có quyền phủ quyết các đạo luật mới vì quyền lợi của chính quyền Anh. Nhưng vị thống đốc này lại lãnh lương bổng do hội đồng dân cử trả và hội đồng này có thể làm khó khăn đối với vị thống đốc khi họ không đồng ý về một chính sách hay một sự bổ nhiệm nào đó và như vậy, hội đồng dân cử đã nắm các quyền hành chính trị địa phương.
Thời gian đã tới khi các người thuộc địa Bắc Mỹ nhận ra rằng họ có thể tự làm được những gì cần thiết cho họ mà không cần tới sự trợ giúp của người Anh nữa. Các tự do phát triển kinh tế mà người dân thuộc địa trông đợi đã vượt qua sự cần thiết bảo vệ các miền đất biên giới tại Bắc Mỹ. Sự chống đối người Anh theo quy mô lớn tại Tân Thế Giới bắt đầu.
3/ Các chống đối ban đầu.
 |
| Samuel Adams |
Khi Đạo Luật Tem Thuế bị chống đối, một luật sư của xứ Maryland là ông Daniel Dulany đã viết rằng Quốc Hội Anh có thể đánh thuế thu ngoài (external taxes) lên nền mậu dịch của các xứ thuộc địa, mà không có quyền áp đặt thứ thuế thu trong (internal taxes) vào dân chúng. Sự phân biệt rõ ràng này rất phổ biến tại Bắc Mỹ thời đó.
 |
| John Dickinson |
Khi ông Charles Towshend làm Bộ Trưởng Tài Chính của nước Anh (Chancellor of the British Exchequer), phải chịu thuế tại Bắc Mỹ là các mặt hàng gồm có chì, sơn, giấy, thủy tinh và trà. Tại các xứ thuộc địa Bắc Mỹ, hội "Các người con trai của Tự Do" (the Sons of Liberty) đã tổ chức phản đối các nhân viên thuế vụ, rồi các nhà buôn đồng ý không nhập cảng mọi hàng hóa của nước Anh và hội "Các người con gái của Tự Do" (the Daughters of Liberty) kêu gọi mọi người không dùng các sản phẩm của Anh Quốc chẳng hạn như trà, là thứ bị đánh thuế bởi Đạo Luật Townshend.
 |
| John Hancock |
Sự khinh rẻ dân thuộc địa của binh lính Anh cùng với các công việc làm thêm của lớp quân nhân này đã cướp đi công ăn việc làm của người dân lao động Boston, đã dẫn tới rối loạn. Vào tháng 3 năm 1770, một xáo trộn đã xẩy ra. Một số người dân Boston đã nhạo báng một nhóm binh lính Anh. Nhóm này bèn nổ súng, giết chết 5 người. Sự việc này được gọi là "cuộc tàn sát Boston" (the Boston Massacre), đã gây nên phẫn nộ và dẫn tới những hệ quả về sau.
Tới năm 1770, cách đánh thuế bởi đạo luật Townshend được vị Thủ Tướng mới là Lord North xét lại và theo đề nghị của Vua George III, thuế trà vẫn được duy trì để xác nhận quyền đánh thuế của nước Anh tại các xứ thuộc địa. Các nhà buôn Bắc Mỹ khi đó đã chấp nhận sự dung hòa này và các chống đối giảm dần nhưng do nạn buôn lậu, chỉ có 1/10 trà nhập cảng vào Bắc Mỹ chịu thuế.
Tới năm 1773, Quốc Hội Anh lại ra một đạo luật cho phép Công Ty Đông Ấn của Anh (the British East India Company) chở trà tới các xứ thuộc địa Bắc Mỹ mà không phải trả thuế cho Anh Quốc. Công ty này sắp sửa phá sản và đang lưu trữ một số lượng trà tồn kho rất lớn. Nếu công ty Đông Ấn có được độc quyền bán một mặt hàng, họ sẽ có các độc quyền khác tại Bắc Mỹ và như vậy, sẽ lấn át nền mậu dịch địa phương. Vì vậy tại New York và Philadelphia, các con tầu biển Đông Ấn bị phản đối, dân chúng không cho bốc hàng lên bờ. Trong khi đó tại bến cảng Boston, một nhóm dân địa phương đã ăn mặc giả làm thổ dân da đỏ, ném xuống biển khối lượng trà của công ty Đông Ấn trị giá khoảng 15,000 bảng Anh. Biến cố này được gọi là "Hành động Trà Boston" (the Boston Tea Party). Đây là một sự kiện lớn nhất, đã gây nên cuộc Chiến Tranh Cách Mạng Hoa Kỳ.
Bởi vì Công Ty Đông Ấn thuộc Anh đã thi hành luật pháp của nước Anh nên sự kiện kể trên là một cách chống đối của các xứ thuộc địa đối với Vua George III và Thủ Tướng Lord North. Quốc Hội Anh đã phản ứng lại "hành động" chống đối tại bến cảng Boston bằng 5 đạo luật trừng phạt 1774, được các người dân thuộc địa gọi là "Năm Đạo Luật Cố Chấp" (the Five Intolerable Acts).
- Thứ nhất, Đạo Luật Hải Cảng Boston (the Boston Act) ra lệnh đóng cửa hải cảng Boston cho đến khi nào Công Ty Đông Ấn được bồi thường về số trà bị thiệt hại. Bởi vì mậu dịch là một huyết mạch của thành phố Boston, quyết định này đã ảnh hưởng xấu tới đời sống của mọi người dân địa phương, kể cả những người vô tội.
- Thứ hai, Đạo Luật Chính Quyền Massachusetts (the Massachusetts Government Act) sửa lại luật của xứ thuộc địa bằng cách xác định là nhà Vua nước Anh mà không phải là Quốc Hội Anh, có quyền bổ nhiệm Hội Đồng Thống Đốc (the Government's Council) và giới hạn các buổi họp thành phố còn một lần trong một năm và như vậy, dân địa phương không có quyền tự quản trị nữa.
- Đạo luật thứ ba là Luật Quản Trị Tư Pháp (the Impartial Administration of Justice Act) cho phép một nhân viên người Anh hay một binh lính Anh bị tố cáo trọng tội, có thể được đưa về nước Anh để xét xử và như vậy bị cáo này không phải trình diện trước bồi thẩm đoàn thù nghịch của xứ thuộc địa.
- Thứ tư, theo Đạo Luật Đóng Quân (the Quartering Act), vị thống đốc Massachusetts có quyền cho quân đội đồn trú tại các quán rượu hay tòa nhà nào còn chỗ trống tại Boston.
- Đạo luật thứ năm không có tính trừng phạt các xứ thuộc địa mà chỉ nới rộng các biên giới của tỉnh Quebec tới giòng sông Ohio và dành cho người Cơ Đốc Giáo trong tỉnh đó nền tự do tôn giáo và sự bảo vệ luật pháp của cả nước Anh lẫn nước Pháp.
Để giám sát các đạo luật "cố chấp" này, Quốc Hội Anh đã bổ nhiệm Trung Tướng Thomas Gage, tư lệnh các lực lượng Anh tại Bắc Mỹ, làm thống đốc xứ Massachusetts. Nếu các xứ thuộc địa Bắc Mỹ chấp nhận 5 đạo luật cố chấp có tính trừng phạt này, họ sẽ bị mất đi quyền tự quản trị, các hội đồng dân cử địa phương sẽ mất quyền và sẽ có sự pha trộn hai thứ quyền hành quân sự và quyền hành dân sự.
 |
| Cuộc họp đầu tiên của Quốc Hội Hoa Kỳ tại Sảnh Đường Carpenters |
Vào năm sau, Quốc Hội này còn có Benjamin Franklin và Thomas Jefferson. Hội họp một cách kín đáo, các đại biểu này đã bác bỏ kế hoạch đề nghị bởi ông Joseph Galloway của xứ Pennsylvania, theo đó Quốc Hội Lục Địa nên tìm cách dung hòa chính quyền Anh với nền Tự Do của các xứ thuộc địa. Trái lại, họ đã bỏ phiếu, đồng thanh chấp nhận một bản tuyên ngôn về các quyền lợi, gồm có các quyền về đời sống, tự do, tài sản, quyền hội họp, quyền được xét xử trước một bồi thẩm đoàn. Họ cũng đòi hỏi xét lại các bất công tích lũy từ năm 1763.
Quốc Hội đầu tiên của 13 xứ thuộc địa Bắc Mỹ này ngay từ lúc đầu chỉ muốn xác định các quyền lợi của người dân Tân Thế Giới, giới hạn các quyền hành của Quốc Hội Anh và đồng lòng với nhau về các chiến thuật đối với 5 đạo luật "cố chấp". Sau đó, các đại biểu Quốc Hội đồng ý tạm hoãn hội họp cho tới tháng 5 năm 1775. Chính vào thời gian này, các xung đột lại gia tăng khiến cho các đại biểu của các xứ thuộc địa phải tổ chức một chính quyền trung ương và một quân đội lục địa rồi Cuộc Cách Mạng Hoa Kỳ dần dần thành hình.
Phạm Văn Tuấn