Bệnh Rối Loạn Thời Gian

Khi hai chiếc đồng hồ "tâm lý" và "vật lý" không đồng nhịp thì sẽ gây nhiều phiền hà cho con người hơn là việc mất ngủ.

Căn "bệnh" này tương tự như bệnh say sóng -- khi nhịp điệu của cơ thể không đồng nhịp với những rung chuyển (hay di chuyển) bên ngoài. Thế cho nên các khoa học gia đề nghị gọi nó là căn bệnh liên hệ với thời gian (circadian-time sickness), ảnh hưởng đến những người phải di chuyển thường xuyên qua những nơi khác múi giờ hoặc làm việc về đêm.

Đã có những nghiên cứu cho thấy sự đảo ngược của chu kỳ sáng-tối đã trực tiếp ảnh hưởng đến đời sống và không ảnh hưởng gì đến giấc ngủ của con người.

Trí óc có thể được coi như là một dụng cụ suy luận duy nhất và tuyệt đối để đưa ra những quyết định cho những gì tiếp nhận được từ ngoại cảnh. Hiện nay các khoa học gia vẫn chưa thể hiểu được cách sinh hoạt của cái "đồng hồ tâm lý" của con người.

Nhà thần kinh học Raymond van Ee của Viện Đại Học Radboud University ở Netherlands (Hà Lan) đưa ra một cái nhìn khác với định lý toán học có tên là Bayesian. Định lý này có thể dùng để giải thích lý do trí óc con người đưa ra những nhận định về thế giới bên ngoài. Việc suy đoán này dựa trên những kiến thức đã có và những gì vừa tiếp nhận được. Khi hai dữ kiện không tương xứng, không đồng nhịp, thì sẽ xảy ra sự rối loạn về thời gian.

Một số tế bào thần kinh có phản ứng trực tiếp với ánh sáng (đồng nhịp với "đồng hồ vật lý") để chúng theo dõi môi trường bên ngoài. Một số khác không có phản ứng với ánh sáng mà dựa trên những tín hiệu bên trong ("đồng hồ tâm lý"). Hai nhóm thần kinh này hoạt động chung với nhau để ấn định nhịp điệu sinh hoạt, giờ giấc, của cơ thể, nhưng lại không được giám sát bởi một chiếc "đồng hồ" chính. Thế cho nên, hai chiếc đồng hồ này có thể chỉ khác giờ gây nên tình trạng rối loạn về giờ giấc, có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người.

Các khoa học gia cho rằng khái niệm về "rối loạn thời gian" là một điều cần được nghiên cứu để tìm ra sự lợi ích của hai chiếc đồng hồ "tâm lý" và "vật lý", cùng với ảnh hưởng của chúng với sức khoẻ, sinh hoạt và giấc ngủ của con người.

Bùi Phạm Thành

Tham khảo:
Bayesian probability:
Định lý mô tả xác suất có điều kiện của các nguyên nhân, có thể do một kết quả quan sát được hoặc được tính toán từ các kiến ​​thức đã có, để đưa ra kết quả hoặc quyết định của từng nguyên nhân.

Out-of-sync body clock causes more woes than sleepiness
https://www.sciencenews.org/article/out-sync-body-clock-causes-more-woes-sleepiness

Circadian-Time Sickness: Time-of-Day Cue-Conflicts Directly Affect Health
http://www.cell.com/trends/neurosciences/fulltext/S0166-2236(16)30115-1